Poëzie
Taal is een belangrijke manier om ons te uiten en woorden geven helpt vaak om te begrijpen. Gedichten doe dat op een eigen manier. Woorden van de dichter kunnen je raken en jou aanspreken verwoorden wat er in je omgaat.
Hieronder een selectie van gedichten die elk op hun eigen wijze raken aan belangrijke levensthema’s.
Een goed gedicht is als een mooie droom,
het trekt je binnen en je merkt het nauwelijks;
Het draagt je moeiteloos door ruimte en tijd,
je kijkt en drinkt in het zicht van de vergetelheid,
en alsof je in je slaap had uitgerust,
word je verfrist van het heldere getij.
Emanuel Geibel
Duits dichter 1815-1884
Hoe kostbaar is een kwetsbaar mens
Verraadt ons aller angst zich niet
In wie het leven weerloos liet?
De glasglans stemt de blazer mild.
De kaarsvlam vormt de hand tot schild.
De krokus wijst beton zijn grens.
Hoe kostbaar is een kwetsbaar mens.
Okke Jager (1928-1992)
Onnavolgbaar
Rafelend licht weerkaatst de handen
als ribfluweel ligt de huid
in banen gedrapeerd
scheef hangt ze aan tafel
haar handen stuurloos
voor zich uitgestrekt
handen die teveel verstouwden
bij werk zonder woorden
nu zoeken die handen
naarstig naar woorden
wat eruit rolt
is ongrijpbaar anders
alsof die hardwerkende handen
voor het verkeerde beroep zijn gemaakt
geen zinnig gesprek valt er
met mijn moeder te voeren
ik schuif maar weer een hap
bij haar naar binnen
wacht geduldig op betere tijden
want heel soms pakken
die doorwrochte handen
de juiste woorden
uit de doos met letters
en begrijpen wij elkaar.
Méland Langeveld
Uit: Zijwaarts springen
twee zachte takken
gebarend in de zomerwind
soms naderen ze elkaar
dan wijken ze weer terug
en naderen weer
tot raken komt het niet.
J.C. van Schagen (1891-1985)
Kwetsbaar
Kwetsbaar ben ik
Maar niet breekbaar
Dat heb ik al wel laten zien
Ik ben kapot
Maar niet gebroken
Gevallen ben ik
Maar ook weer opgestaan
Tegenslag maakte mij sterker
Fouten leerden mij het leven
Door de liefde te omarmen
Ontmoette ik gemis
Kwetsbaar ben ik
Maar niet breekbaar
Het is juist mijn kwetsbaarheid
Die mij zo sterk maakt.
Brievenbusgeluk
Dagdroom
Ik blaas een beetje hoop
En ik wapper wat vertrouwen
Voor jou schud ik moeiteloos
Het mooiste uit mijn mouwen
Dat pak ik in en stuur ik jou
Ik sein je moed en kracht
Ik dagdroom jou de sterren
En de zon die naar je lacht.
Liefsvanlauren.nl
Ik wil een woord, dat toovren kan
En tovert dat je bij mij bent
En me omhelst, mij, dunne maan.
Ik roep je en je komt maar niet!
Want woorden woorden woorden toovren niet.
Vasalis (1909-1998)
Uit: Vergezichten en gezichten
Lentewind
Lijn 3 knerpt de bocht door
zeilt onderlangs het open raam,
blijmoedig fluit de merel (m)
op een in onbruik geraakte
arm van een tv-antenne,
pleingeluiden dolen af
naar een wolkeloze dag
vandaag oogt het plein
als een volleerde jongleur,
op zomerhoogte gespelde jurken
fladderen in de vroege wind,
kastanjeknoppen knappen
ongevraagd uit hun basten
vandaag voelt als de geboorte
van mijn eerste
kwetsbaar huilend
bij het wassen in de kuip,
haar lege hoofd zonder gedachten
enkel groeien als het voorjaar.
Méland Langeveld
Uit: Zijwaarts springen
In jouw gezicht
zie ik de winter
maar ik wéét dat daar onder
ook de zomer ligt
ook al geloof jij
dat er niets meer in jou zit
dan alleen de herfst
het gaat ooit voorbij
omdat de lente
haar eerste zaadjes al
heeft geplant
ik zie je groeien
en wacht tot ik mag zien
hoe je gaat bloeien
Ingrid Kooij
Het feest van de lente
Alles lijkt nog zo dood, maar dat duurt nog maar even
Dan komt alles wat dood leek weer langzaam tot leven
Beschut voor de koude, de sneeuw en de wind
Diep weggestopt, in het donker, is waar het nieuwe leven begint
Wanneer de eerste zonnestralen de knoppen omarmen
En de warmte en het licht het jonge leven verwarmen
Zullen langzaam de jonge knoppen gaan ontluiken
En de warmte en licht als voeding gebruiken
Jong leven zal de aarde met
hun speelsheid verblijden
Plots lijken oneindige sombere en donkere tijd
Ineens te verdwijnen, alsof er een wonder is verricht
Dat lieve mensen is de kracht van het licht
Zo is het ook in ons aards bestaan
Vreugde en vrijheid zullen in het donker ontstaan
Zie het als een rustperiode in jouw leven
Dan zal de zon, de warmte en het licht je voeding geven
Die je nodig zult hebben om te ontluiken, om te groeien
Je bent als een rozenknop die in al zijn schoonheid zal bloeien.
Onbekend
Een merel
Er is iets in de zang van een merel
het is voorjaar, je wordt wakker
je ligt te denken in de nacht
het raam staat open – er is iets
waarvan die vogel zingt
en je denkt aan wat je moet opgeven
er is iets in je dat leeg is en het stroomt vol
met het zingen van de merel.
Rutger Kopland (1934-2012)
Zodra de lente
komt weet ik
dat het beter
gaat omdat de kou
naast de lucht
ook mijn lijf en geest
verlaat.
Quin Kempees
Daar, in de kilte van de morgen
is er een woord dat je omarmt:
‘Vrees niet’.
Het komt je tegemoet in haast nog onbreekbaar licht.
Vertrouw.
Er is meer dan je ziet.
Een weergaloos gedicht
van duizendvoudig leven.
Kris Gelaude (1943)
Oogopslag
Zoals een vogel op zijn eerste vlucht
de wijdte van de lucht al kent
maar niet de plek van landen
zo wisten wij.
Huub Oosterhuis (1933)
Samenvallen
Stond laatst tegen een plataan te hangen
en voelde een intens verlangen één te zijn,
samen te vallen
met alles.
Alles? Nou ja, je snapt
dat die klier van groep 4
niet in alles past….
Ik bedoel: gesteund door die reus
keek ik omhoog. Een keus aan kleur,
een geel, goud, oranje,
rood takkenwoud waarin
ik heel even werd opgetild.
Toen ging de bel.
Ymkje Swart
Mijn wit plafond en ik,
wij ontwaken weer tezamen.
Het bedmetaal en ik,
Wij scheiden minnaars van elkaar.
‘k Heb niemand nodig. Kijk,
Hoe ik de theekop stevig kus.
Ik wijdopen dode ramen
En je geur is buitenlucht.
Ramsey Nasr (1974)
Nu
Soms denk ik over het leven
soms denk ik over de toekomst,
soms denk ik over toen,
maar meestal denk ik over nu.
Ik geniet van nu,
ik waardeer nu,
maar nu is niet altijd even makkelijk.
Soms lijkt het alsof de zon
nooit meer gaat schijnen
en de wolken maar niet verdwijnen.
Totdat ik dat straaltje voel,
dat ene straaltje,
een straaltje van warmte
branden op mijn rug.
Het donker verkleint, het licht schijnt
en een gloed omheind.
Op die momenten ben ik blij met nu,
geniet van nu
en geloof in nu.
Ilana
Mijn verhaal – Leven met niet-aangeboren hersenletsel – ikbenilana
Winter
Winter. Je ziet weer bomen
door het bos, en dit licht
is geen licht, maar inzicht:
er is niets nieuws onder de zon.
En toch is ook de nacht niet
uitzichtloos, zolang er sneeuw ligt
is het nooit volledig duister, nee,
er is klaarte van een soort geloof
dat het nooit helemaal donker wordt.
Zolang er sneeuw is, is er hoop.
Herman de Coninck (1944-1997)
Laat licht
Het wordt al dunner in de lucht en ijler,
korter licht,
lagere zon,
en langzaam komt het naderbij,
het blauwe licht van niet meer bang te hoeven zijn.
Wij kunnen schuilen in eenvoudigheid,
in volheid en warmte van de winter,
het overschatten moe
en dichterbij wanneer de zon is uitgegloeid.
Chris. J. van Geel (1917-1974)
Winterbos
De bomen staan te slapen
met sneeuwpantoffels aan.
Ze dragen witte mouwen
die glimmen in de zon,
die glanzen in de maan.
Diep in hun koude hout
ligt lente opgevouwen.
Daar worden in hun dromen
de jaren doorgebladerd
die komen en die gaan.
Judy Elfferich (1957)
Kleine stemmen
Sneeuw is regen
die het koud heeft,
druppels
met een jasje aan.
Is miljoenen
witte zoenen.
Is kleine stemmen
achter de ruiten:
Kom. Kom mee
naar buiten.
Gil vander Heyden (1937)
Grijs is niet altijd negatief,
het helpt soms juist misschien,
in contrast en perspectief
andere kleuren beter zien.
Martin Gijzemijter (1979)
Zwijgende man
Wie wat wil zeggen
heeft winter nodig
kale takken zonder blad
Spoor van vogels niet
hun fluiten water
ongenaakbaar hard en glad
Wie dat wil
heeft in zijn ogen iets gespaard
dat kijken heet
Wie dat kan
weet in zijn zwijgen
wat hij zegt
het best bewaard
Bernlef (1937-2012)
Nooit heb ik het warm gekregen,
door te piekeren over kou.
Met een muts op daarentegen
zijn mijn oren minder blauw.
Martin Gijzemijter (1979)
Bijna ongemerkt
vloeit lente over
in zomer van
herfst
naar winter.
Bijna ongemerkt
maar immer
exact
als de tijd daar
rijp voor is.
Onbekend
Ik leef
‘Ik leef’, zei ik, ‘ik leef en ik hoorde dat ik het zei
maar plots’ling dacht ik: ‘Neen, niet ik maar er leeft ‘iets’ in mij…’.
het is dat wonderbaarlijk ‘iets’ dat zorgt dat ik besta
en ik? nou ja, ik ben er wel
maar ach… ik kom en ga
want als mijn ‘tikje’ niet meer slaat dan staat mijn ‘ikje’ stop
maar het grote ‘iets’ dat blijft en blijft
het ‘iets’ dat houdt niet op
en of ik zing of fluit of fiets
rechtop zit in mijn bed
ik voel van binnen steeds dat ‘iets’ mij in beweging zet.
Toon Hermans (1916-2000)
In gedachten
In een kleurig herfstbos
stond ik stil en wachtte.
Een bladje valt op het mos,
onderbreekt mijn gedachten.
Ik zie de gouden kleuren
en een web van ragfijn draad.
Verwonderd kijk ik ernaar
terwijl ik daar zo stilletjes sta.
Ik laat het mooiste boven komen
en raak het voorzichtig aan.
Zo zou het dan, in mijn dromen
voor eeuwig moeten blijven bestaan.
Els Heldens
Herfst
Tijd van loslaten
wat niet meer past
als bladeren
Verdord bruin met broze nerven
je laat ze achter
omdat dat zoveel lichter maakt
Diep oranje, geel en rood
een palet aan warme herinneringen
waarvan je met weemoed afscheid neemt
Wat rest een stevige stam
diepgeworteld
storm en regen trotserend
Een wereld aan nieuwe seizoenen
aan je voeten
Same Geek
Verdrietig kind,
Verdrietig gedicht
Ik ben de herfst
Ik ben de regen
Ik ben de storm.
Zoek mij maar op,
ik sta in alle gedichten.
Houd mij maar vast,
ik heb het koud en ik ben moe,
en nog zoveel bladeren overal.
Toon Tellegen (1941)
Stem van de herfstregen
Wees niet bevreesd wanneer de vlagen gaan
rondom uw huis – het is uw aards verblijf.
Wees niet bevreesd als ziekte u komt slaan –
Uw lichaam was altijd een aards verblijf.
Zonder bekommernis laat u ontgaan
roem, eer en staat, zij zijn een aards bedrijf.
Maar wees bevreesd wanneer de tranen gaan,
de bevende, om wat is aangedaan
door u.
De liefde is uw eeuwig verblijf.
Ida Gerhardt (1905-1997)
In de herfst
Hol en leeg van verlangen
en de gele amber en bomen
de groene en barnstenen stammen.
Het licht hangt stil in de blaren.
Mijn hart is te veel geopend,
te veel in het licht gevangen
in de wolken lichte gevaren…
Een pijndoend, schrijnend dromen
weg van mijzelf te komen.
En eigenlijk zo wanhopend.
M. Vasalis
Uit: Parken en Woestijnen
Soms, een enkele keer,
met heel veel moeite en voornamelijk toevallig,
lukt het iemand
om met beide armen zijn verdriet te omvatten.
Hij tilt het op
Laat de deur niet op slot zijn nu…
Hij duwt hem open met zijn knie
en loopt met grote breedsporige passen naar buiten.
Kijk uit! roept hij
want het verdriet is zo groot dat hij er niet overheen kan kijken,
en doorzichtig is het nooit.
Ver weg, in een sloot of op een drassige plek
onder populieren
of achter een scheve schutting tussen autobanden,
speelgoed, resten van een vuur,
gooit hij het neer
en fluitend loopt hij naar huis.
Toon Tellegen
Eigen weg
Laat mij nou mijn eigen weg maar gaan
Ook al zijn er heel wat beet’re wegen
Door het dal of door het gebergte gaan
Met de wind mee of met de wind tegen
Op blote voeten of met schoenen aan
Langs de rivier of er doorheen
Stroomopwaarts zal ik moeten gaan
Samen met jou of weer alleen
En ook al weet ik echt niet
Waarheen vandaag mijn weg zal gaan
En waarom ik deze heb genomen
Maar als ik een kathedraal zie staan
Moet ik in de klokkentoren komen
Laat mij nou mijn weg maar gaan
Ook al zijn er heel wat beet’re wegen
Jagend achter de liefde aan
En God wie weet kom ik jou tegen.
Liselore Gerritsen (1937-2020)
Wij weten nooit hoe hoog wij zijn tot men ons vraagt te staan. En als het zo is voorbestemd raakt ons formaat de hemel aan –
De heldenmoed door ons verhaald zou niets bijzonders zijn als wij niet voorover bogen uit angst een vorst te zijn.
Emily Dickinson (1830-1886)
Ziekenbezoek
Mijn vader had een lang uur zitten zwijgen bij mijn bed. Toen hij zijn hoed had opgezet zei ik, nou, dit gesprek is makkelijk te resumeren.
Nee, zei hij, nee toch niet, je moet het maar eens proberen.
Judith Herzberg (1934)
O, ik weet het niet
O ik weet het niet, maar besta, wees mooi.
zeg: kijk een vogel en leer me de vogel zien.
zeg: het leven is een brood om in te bijten en de appels zien rood van plezier, en nog, en nog, zeg iets.
leer me huilen, en als ik huil leer me zeggen: het is niets.
Herman de Coninck
Het is hoe je zomer in je hoofd krijgt
je trekt je terug om rust te vinden
een kloostertuin waar contemplatie
tussen stenen voor het oprapen ligt
je legt je hoofd op een verweerde kei
laat het waaien aan zuiden wind
hij verdrijft duistere gedachten
als pluisjes van de paardenbloem
je vangt ze in je hand
dompelt ze onder in koud water
hoe dan het licht zich schikt
van nachtzwart.
Frans Terken (1949)
Broos
Vandaag oogt ze
sterflijker dan ooit
zittend op haar rollator
in het kind verdwaald
hangen haar fragiele voetjes
net niet tot aan de grond
vandaag drapeert
verwarring haar geheugen
haar wandelkaart sluit
niet langer aan
op de paden die ze
zichzelf toevertrouwde
vandaag voert de nacht
haar naar de overkant
diepgevroren wolken
sluieren de maan
zoet kijkt ze me
nog even aan.
Méland Langeveld
Uit: Zijwaarts springen
Je mag zijn zoals je bent
om te worden wie je bent,
maar nog niet kunt zijn;
en je mag het worden
op jouw manier
en in jouw tijd.
Anna A. Terruwe
Meer
Er is vandaag weer veel meer dan er is,
Maar wat het is, ik kan het je niet zeggen.
Er is geen uitleg voor, niets dan dit inzicht
in een temeer,
een oeroud veel teveel.
Zie ik het niet, ik zie het als tekort
en houdt het op, ik voel het als gemis.
Meer weet ik niet, meer kan ik je niet zeggen.
En die het weten, die vertrouw ik niet.
Richard Schuagt (1928-1988)
Levensweg
Vele wegen kent het leven, maar van al die wegen
is er één die jij te gaan hebt.
Die ene is voor jou. Die ene slechts.
En of je wilt of niet, die weg heb jij te gaan.
De keuze is dus niet de weg, want die koos jou.
De keuze is de wijze hoe die weg te gaan.
Met onwil om de kuilen en de stenen
met verzet omdat de zon een
die door ravijnen gaat, haast niet bereiken kan.
Of met de wil om aan het einde van die weg
milder te zijn, en wijzer, dan aan het begin.
De weg koos jou, kies jij ook hem?
Uit steen
Je hebt steen in je handen
houwt er een vogel uit
blaast adem die het lijfje bolt
zo verlost valt en valt hij
tuimelt in een vlucht naar beneden
proeft het bloed in zijn veren
wiekt dan op cirkelt omhoog
verkent de nacht de opwaartse warmte
een zich wijder openend uitspansel
scheert langs boom en rots
de lokroep van nest en nageslacht
het krijsen die kreet uit de leegte
van steeds verder weg geschreeuwd
alsof een woord gezocht
voor wat je van leven geleerd
uit de sluimer tilt
een silhouet een heugenis
die schaduw pijnigt het hoofd
het breken van steen in leesbare tekens
een vraag naar bestemming
de lijn waarlangs hij landen kan.
Frans Terken (1949)