Poëzie
Taal is een belangrijke manier om ons te uiten en woorden geven helpt vaak om te begrijpen. Gedichten doe dat op een eigen manier. Woorden van de dichter kunnen je raken en jou aanspreken verwoorden wat er in je omgaat.
Hieronder een selectie van gedichten die elk op hun eigen wijze raken aan belangrijke levensthema’s.
Een goed gedicht is als een mooie droom,
het trekt je binnen en je merkt het nauwelijks;
Het draagt je moeiteloos door ruimte en tijd,
je kijkt en drinkt in het zicht van de vergetelheid,
en alsof je in je slaap had uitgerust,
word je verfrist van het heldere getij.
Emanuel Geibel
Duits dichter 1815-1884
Winter
Winter. Je ziet weer bomen
door het bos, en dit licht
is geen licht, maar inzicht:
er is niets nieuws onder de zon.
En toch is ook de nacht niet
uitzichtloos, zolang er sneeuw ligt
is het nooit volledig duister, nee,
er is klaarte van een soort geloof
dat het nooit helemaal donker wordt.
Zolang er sneeuw is, is er hoop.
Herman de Coninck
Laat licht
Het wordt al dunner in de lucht en ijler,
korter licht,
lagere zon,
en langzaam komt het naderbij,
het blauwe licht van niet meer bang te hoeven zijn.
Wij kunnen schuilen in eenvoudigheid,
in volheid en warmte van de winter,
het overschatten moe
en dichterbij wanneer de zon is uitgegloeid.
Chris. J. van Geel
Winterbos
De bomen staan te slapen
met sneeuwpantoffels aan.
Ze dragen witte mouwen
die glimmen in de zon,
die glanzen in de maan.
Diep in hun koude hout
ligt lente opgevouwen.
Daar worden in hun dromen
de jaren doorgebladerd
die komen en die gaan.
Judy Elfferich
Kleine stemmen
Sneeuw is regen
die het koud heeft,
druppels
met een jasje aan.
Is miljoenen
witte zoenen.
Is kleine stemmen
achter de ruiten:
Kom. Kom mee
naar buiten.
Gil vander Heyden
Grijs is niet altijd negatief,
het helpt soms juist misschien,
in contrast en perspectief
andere kleuren beter zien.
Martin Gijzemijter
Zwijgende man
Wie wat wil zeggen
heeft winter nodig
kale takken zonder blad
Spoor van vogels niet
hun fluiten water
ongenaakbaar hard en glad
Wie dat wil
heeft in zijn ogen iets gespaard
dat kijken heet
Wie dat kan
weet in zijn zwijgen
wat hij zegt
het best bewaard
Bernlef
Nooit heb ik het warm gekregen,
door te piekeren over kou.
Met een muts op daarentegen
zijn mijn oren minder blauw.
Martin Gijzemijter
Bijna ongemerkt
vloeit lente over
in zomer van
herfst
naar winter.
Bijna ongemerkt
maar immer
exact
als de tijd daar
rijp voor is.
Onbekend
Ik leef
‘Ik leef’, zei ik, ‘ik leef en ik hoorde dat ik het zei
maar plots’ling dacht ik: ‘Neen, niet ik maar er leeft ‘iets’ in mij…’.
het is dat wonderbaarlijk ‘iets’ dat zorgt dat ik besta
en ik? nou ja, ik ben er wel
maar ach… ik kom en ga
want als mijn ‘tikje’ niet meer slaat dan staat mijn ‘ikje’ stop
maar het grote ‘iets’ dat blijft en blijft
het ‘iets’ dat houdt niet op
en of ik zing of fluit of fiets
rechtop zit in mijn bed
ik voel van binnen steeds dat ‘iets’ mij in beweging zet.
Toon Hermans
In gedachten
In een kleurig herfstbos
stond ik stil en wachtte.
Een bladje valt op het mos,
onderbreekt mijn gedachten.
Ik zie de gouden kleuren
en een web van ragfijn draad.
Verwonderd kijk ik ernaar
terwijl ik daar zo stilletjes sta.
Ik laat het mooiste boven komen
en raak het voorzichtig aan.
Zo zou het dan, in mijn dromen
voor eeuwig moeten blijven bestaan.
Els Heldens
Herfst
Tijd van loslaten
wat niet meer past
als bladeren
Verdord bruin met broze nerven
je laat ze achter
omdat dat zoveel lichter maakt
Diep oranje, geel en rood
een palet aan warme herinneringen
waarvan je met weemoed afscheid neemt
Wat rest een stevige stam
diepgeworteld
storm en regen trotserend
Een wereld aan nieuwe seizoenen
aan je voeten
Same Geek
Verdrietig kind,
Verdrietig gedicht
Ik ben de herfst
Ik ben de regen
Ik ben de storm.
Zoek mij maar op,
ik sta in alle gedichten.
Houd mij maar vast,
ik heb het koud en ik ben moe,
en nog zoveel bladeren overal.
Toon Tellegen
Stem van de herfstregen
Wees niet bevreesd wanneer de vlagen gaan
rondom uw huis – het is uw aards verblijf.
Wees niet bevreesd als ziekte u komt slaan –
Uw lichaam was altijd een aards verblijf.
Zonder bekommernis laat u ontgaan
roem, eer en staat, zij zijn een aards bedrijf.
Maar wees bevreesd wanneer de tranen gaan,
de bevende, om wat is aangedaan
door u.
De liefde is uw eeuwig verblijf.
Ida Gerhardt
In de herfst
Hol en leeg van verlangen
en de gele amber en bomen
de groene en barnstenen stammen.
Het licht hangt stil in de blaren.
Mijn hart is te veel geopend,
te veel in het licht gevangen
in de wolken lichte gevaren…
Een pijndoend, schrijnend dromen
weg van mijzelf te komen.
En eigenlijk zo wanhopend.
M. Vasalis
Uit: Parken en Woestijnen
Soms, een enkele keer,
met heel veel moeite en voornamelijk toevallig,
lukt het iemand
om met beide armen zijn verdriet te omvatten.
Hij tilt het op
Laat de deur niet op slot zijn nu…
Hij duwt hem open met zijn knie
en loopt met grote breedsporige passen naar buiten.
Kijk uit! roept hij
want het verdriet is zo groot dat hij er niet overheen kan kijken,
en doorzichtig is het nooit.
Ver weg, in een sloot of op een drassige plek
onder populieren
of achter een scheve schutting tussen autobanden,
speelgoed, resten van een vuur,
gooit hij het neer
en fluitend loopt hij naar huis.
Toon Tellegen
Eigen weg
Laat mij nou mijn eigen weg maar gaan
Ook al zijn er heel wat beet’re wegen
Door het dal of door het gebergte gaan
Met de wind mee of met de wind tegen
Op blote voeten of met schoenen aan
Langs de rivier of er doorheen
Stroomopwaarts zal ik moeten gaan
Samen met jou of weer alleen
En ook al weet ik echt niet
Waarheen vandaag mijn weg zal gaan
En waarom ik deze heb genomen
Maar als ik een kathedraal zie staan
Moet ik in de klokkentoren komen
Laat mij nou mijn weg maar gaan
Ook al zijn er heel wat beet’re wegen
Jagend achter de liefde aan
En God wie weet kom ik jou tegen.
Liselore Gerritsen (1937-2020)
Wij weten nooit hoe hoog wij zijn tot men ons vraagt te staan. En als het zo is voorbestemd raakt ons formaat de hemel aan –
De heldenmoed door ons verhaald zou niets bijzonders zijn als wij niet voorover bogen uit angst een vorst te zijn.
Emily Dickinson (1830-1886)
Ziekenbezoek
Mijn vader had een lang uur zitten zwijgen bij mijn bed. Toen hij zijn hoed had opgezet zei ik, nou, dit gesprek is makkelijk te resumeren.
Nee, zei hij, nee toch niet, je moet het maar eens proberen.
Judith Herzberg (1934)
O, ik weet het niet
O ik weet het niet, maar besta, wees mooi.
zeg: kijk een vogel en leer me de vogel zien.
zeg: het leven is een brood om in te bijten en de appels zien rood van plezier, en nog, en nog, zeg iets.
leer me huilen, en als ik huil leer me zeggen: het is niets.
Herman de Coninck
Het is hoe je zomer in je hoofd krijgt
je trekt je terug om rust te vinden
een kloostertuin waar contemplatie
tussen stenen voor het oprapen ligt
je legt je hoofd op een verweerde kei
laat het waaien aan zuiden wind
hij verdrijft duistere gedachten
als pluisjes van de paardenbloem
je vangt ze in je hand
dompelt ze onder in koud water
hoe dan het licht zich schikt
van nachtzwart.
Frans Terken (1949)
Broos
Vandaag oogt ze
sterflijker dan ooit
zittend op haar rollator
in het kind verdwaald
hangen haar fragiele voetjes
net niet tot aan de grond
vandaag drapeert
verwarring haar geheugen
haar wandelkaart sluit
niet langer aan
op de paden die ze
zichzelf toevertrouwde
vandaag voert de nacht
haar naar de overkant
diepgevroren wolken
sluieren de maan
zoet kijkt ze me
nog even aan.
Méland Langeveld
Uit: Zijwaarts springen
Je mag zijn zoals je bent
om te worden wie je bent,
maar nog niet kunt zijn;
en je mag het worden
op jouw manier
en in jouw tijd.
Anna A. Terruwe
Meer
Er is vandaag weer veel meer dan er is,
Maar wat het is, ik kan het je niet zeggen.
Er is geen uitleg voor, niets dan dit inzicht
in een temeer,
een oeroud veel teveel.
Zie ik het niet, ik zie het als tekort
en houdt het op, ik voel het als gemis.
Meer weet ik niet, meer kan ik je niet zeggen.
En die het weten, die vertrouw ik niet.
Richard Schuagt (1928-1988)
Levensweg
Vele wegen kent het leven, maar van al die wegen
is er één die jij te gaan hebt.
Die ene is voor jou. Die ene slechts.
En of je wilt of niet, die weg heb jij te gaan.
De keuze is dus niet de weg, want die koos jou.
De keuze is de wijze hoe die weg te gaan.
Met onwil om de kuilen en de stenen
met verzet omdat de zon een
die door ravijnen gaat, haast niet bereiken kan.
Of met de wil om aan het einde van die weg
milder te zijn, en wijzer, dan aan het begin.
De weg koos jou, kies jij ook hem?
Uit steen
Je hebt steen in je handen
houwt er een vogel uit
blaast adem die het lijfje bolt
zo verlost valt en valt hij
tuimelt in een vlucht naar beneden
proeft het bloed in zijn veren
wiekt dan op cirkelt omhoog
verkent de nacht de opwaartse warmte
een zich wijder openend uitspansel
scheert langs boom en rots
de lokroep van nest en nageslacht
het krijsen die kreet uit de leegte
van steeds verder weg geschreeuwd
alsof een woord gezocht
voor wat je van leven geleerd
uit de sluimer tilt
een silhouet een heugenis
die schaduw pijnigt het hoofd
het breken van steen in leesbare tekens
een vraag naar bestemming
de lijn waarlangs hij landen kan.
Frans Terken (1949)